دغدغه علامه مسائل فقهي نبود

دكتر سيد محمد حسيني، استاد  دانشكده الهيات دانشگاه تهران، در گفت و گو با خبرنگار گروه دين و انديشه خبرگزاري "مهر" درباره رويكردهاي علامه طباطبايي به فقه گفت : مرحوم علامه طباطبايي عالم جامع الاطرافي در علوم اسلامي بودند . به عبارت ديگر، از آن جا كه ايشان مراحل علوم حوزوي را طي كرده بودند و يكي از مهمترين علومي كه در حوزه تدريس مي شود علوم اصولي و فقهي است و ايشان نيز به درجه اي از اجتهاد رسيده بودند كه استنباط هاي خاص فقهي را نيز داشتند لذا مباحث فقهي را در حد نيازهاي تفسيري خود برطرف مي كردند.

وي در ادامه خاطر نشان كرد : بنابراين اگرعلامه در اين عرصه وارد مي شدند قطعا توانايي اين را داشتند كه خدمات شاياني را از خود در مباحث فقهي ارائه كنند. اما اين كه درد ايشان و مشي علامه فقه و اصول نبود امر بسيار مهمي است.

استاد دانشگاه تهران با تاكيد بر اين نكته كه نياز علامه طباطبايي مسائل فقهي نبود گفت : ايشان احساس مي كردند در اين زمينه عالمان و فقهاي برجسته اي مشغول هستند و مراجع فاضلي نيز وجود دارند و وظايف فقهي به خوبي انجام مي شود. و لذا نيازي بر وارد شدن به مباحث فقهي نبود. اهتمام ايشان اغلب به مباحث تفسير و فلسفه بود و اين به خاطر احساس نيازي بود كه ايشان مي كردند. علامه احساس مي كرد كه ضروري است كه در اين زمينه افرادي وارد شوند و مانند خود ايشان كه بيست سال طول مي كشد تا تفسير الميزان را به رشته تحرير در بياورد به مباحث تفسيري و فلسفي بپردازند. لذا من مي خواهم بگويم نظر اين نبود كه به مباحث نقلي و فقهي بپردازند و اگر هم مسائلي مطرح شده در حدي نبوده كه برجسته باشد و رساله هاي متعددي را ايشان ارائه كرده باشند.

دكتر حسيني رويكردهاي فقهي و روايي ايشان را در تفسير الميزان ضروري دانست و گفت : آن چه كه در زمينه فقهي جاي كار دارد اين است كه محققان در اين زمينه فعاليت كنند همان تفسير آيات فقهي است كه ايشان ضمن تفسير الميزان به آن پرداخته اند. ما وقتي كه مي گوييم آيات الاحكام حدود 500 آيه از آيات قرآن را در بر مي گيرد اگر كسي بخواهد در اين زمينه انديشه هاي فقهي علامه را تفسير كند لازم است يك دور اين آيات را مورد بازخواني قرار دهد و نظرات خاص علامه را بررسي كند.  اگر چه ايشان در بسياري از موارد از وارد شدن  در جزئيات و فروعات مسائل فقهي اجتناب كردند و ارجاع به كتب معتبر فقهي داده اند و اين خود دليلي است كه ايشان چندان به اين مسائل قصد ورود نداشتند و اين مباحث دغدغه ايشان نبوده است.

مولف فرهنگ و اصطلاحات فقهي در ادامه گفت : يكي ديگر از راه هايي كه بايد مورد تحقيق قرار بگيرد اين است كه از كساني كه با علامه حشر و نشر داشتند و يا از شاگردان ايشان نيز بودند و در مباحث علامه اغلب حضور داشتند، بررسي شود حتي به صورت شفاهي و يا اين كه اگر علامه دست نوشته هايي دارند كه بتوان از آن استفاده كرد بهره برد.

وي در پايان تاكيد كرد: ما موارد خاصي نداريم كه درباره صبغه هاي فقهي ايشان كار شده باشد بلكه تاملات ايشان اغلب فلسفي و تفسيري بوده است. جا دارد كه مباحث روايي ايشان در تفسير الميزان مورد بررسي قرار گيرد . ايشان حتي سعي كرد كه بحارالانوار مجلسي را از لحاظ روايي مورد بررسي قرار دهند كه اين كار متوقف شد، اگرچه برخي با اين كار مخالف بودند و جلوي اين كار را گرفتند حتي عده اي با مباحث تفسيري ايشان نيز موافق نبودند اما به هر حال جا دارد كه مباحث فقهي ايشان در تفسير مورد بررسي قرار گيرد. اگر چه نمي توان علامه را در مباحث فقهي به عنوان يك شاخص مطرح كرد اما ايشان شاگردان دقيق و تيز بيني را تربيت كردند كه در مباحث فقهي همان دقت نظر استاد را دارند.